Lễ hội Gầu Tào là một trong những lễ hội truyền thống của người Mông. Đây là một trong những lễ hội hiếm hoi còn giữ được những giá trị truyền thống, nguyên sơ, độc đáo và đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông. Trong Lễ hội Gầu Tào của người Mông, mọi người chọn một cây tre cao, thẳng để làm cây Nêu. Cây Nêu chính là linh hồn của Lễ hội Gầu Tào, được trồng trên bãi đất rộng, bằng phẳng, thể hiện sự vững chãi, tâm điểm của trời đất. Ngọn cây Nêu bao giờ cũng hướng về hướng Đông, là hướng sinh, với mong muốn của người Mông là cầu sinh con, cũng là hướng của mặt trời mọc, với mong ước mùa màng bội thu, cầu cho sức khỏe của bản làng. Mở đầu lễ hội là nghi lễ báo với thần linh, trời đất về kết quả sau 1 năm lao động, sản xuất, đồng thời bày tỏ mong ước của bà con về những điều tốt đẹp, đủ đầy trong năm mới. Bà Nguyễn Thị Hồ - Chủ tịch UBND thị trấn Việt Lâm cho biết: “ Lễ hội Gầu Tào là lễ hội lớn nhất của người Mông. Lễ hội này gắn với đời sống tâm linh, niềm tin của người Mông về sự ấm no, hạnh phúc. Nhiều năm qua, UBND thị trấn Việt Lâm duy trì thường xuyên tổ chức lễ hội, để duy trì nét đẹp truyền thống, tạo sân chơi lành mạnh, vui vẻ trong dịp Tết Nguyên đán, đồng thời hấp dẫn du khách”.
Tiết mục Múa Khèn do các nghệ nhân thôn Suối Đồng biểu diễn.
Sau khi phần lễ kết thúc sẽ đến phần hội. Phần hội diễn ra với nhiều trò chơi vui nhưng bổ ích và lý thú. Đó là các trò chơi dân gian như: Đánh yến, múa khèn, đẩy gậy, kéo co, múa sinh tiền...Đây là dịp để các nam thanh nữ tú trổ tài và cũng là dịp để họ gặp gỡ, tâm sự trao đổi tâm tình. Từ dụng ý ban đầu là để người dân tạ ơn đấng sinh thành và cầu mong cho con đàn cháu đống. Gầu Tào đã trở thành lễ hội giao duyên của thanh niên nam nữ dân tộc Mông. Ông Giàng Suối Chao thôn Suối Đồng, thị trấn Việt Lâm một người am hiểu tập tục của tổ tiên chia sẻ: “Gầu Tào là lễ hội tiêu biểu nhất của người Mông với mục đích cúng tạ trời đất, thần linh phù hộ, ban cho gia đình sức khỏe, thịnh vượng; cầu phúc, cầu lộc cho người dân trong bản Mông một năm mới mùa màng bội thu, gia súc, gia cầm đầy chuồng. Lễ hội Gầu Tào cũng là dịp để mỗi người con dân tộc Mông trong bản đi làm ăn, công tác xa về với gia đình, bản làng để tụ họp, vui chơi chuẩn bị bước vào một năm mới, một mùa vụ canh tác, sản xuất chăn nuôi mới”.
Lễ hội gầu tào được tổ chức vào ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm, không chỉ tạo ra sân chơi lành mạnh, vui vẻ ngày tết mà còn là nơi lưu giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống nguyên sơ, độc đáo, đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông.
