Xã Cao Bồ có 11 thôn bản, với 790 hộ, 4.098 nhân khẩu. Xã có 02 dân tộc Dao, Tày sinh sống, trong đó dân tộc Dao chiếm đa số với 95 % dân số. Tổng diện tích tự nhiên toàn xã là 11.118,47 ha, trong đó diện tích chè toàn xã có hơn 1.000 ha, tập trung nhiều ở các thôn Lùng Tao, Tham Vè, Tát Khao, Thác Hùng, Thác Tăng, Khuổi Luông. Năm 2011, chè Cao Bồ chính thức được Liên đoàn quốc tế về phong trào sản xuất nông nghiệp hữu cơ (IFOAM) cấp chứng chỉ chè hữu cơ - Organic Cao Bồ. Shan Tuyết, loại trà của núi rừng Đông Bắc, vốn từ lâu đã nổi tiếng trong và ngoài nước, cây trà mọc trên núi cao, búp Trà to và mọng, mang đến hương vị của đậm đà núi rừng. Hương vị Trà trở nên thanh tao hơn qua đôi bàn tay sao Trà khéo léo, cần mẫn của các cô gái người Dao, xã Cao Bồ. Nhiều loại Trà mới, độc lạ đã được người dân sáng tạo ra, mang đến sự phong phú về hương vị cho người thưởng Trà và mang về kinh tế cao cho người sản xuất. 

            Theo chân những chàng trai cô gái người Dao ở thôn Lùng Tao, xã Cao Bồ chúng tôi đã có mặt tại khu vực Trà Shan tuyết cổ thụ để hái vụ chè Xuân, những cây chè có tuổi đời hàng chục tới hàng trăm năm tuổi đã bật lên những búp chè xuân xanh mơn mởn. Cách thu hái chè Shan tuyết cổ thụ cũng rất đặc biệt, người dân phải lấy cây Tre, cây Vầu bắc ngang từ đường qua các cành của cây chè cổ thụ, đứng vắt vẻo trên các cành của cây chè để hái được búp chè non trên ngọn cây. Đặc biệt, hái Chè Shan tuyết cổ thụ đều phải thực hiện bằng tay, không sử dụng máy móc nên sản lượng không được nhiều nhưng giá trị lại rất cao. 

            Ngày nay với công nghệ, máy móc phát triển, chế biến chè đã được người dân và các HTX trên địa bàn sản xuất bằng máy để đảm bảo sản lượng, nhưng phương pháp sao chè bằng tay vẫn được nhiều hộ dân ở các thôn vùng cao của xã lưu giữ và thực hiện. Chè shan tuyết tươi non ngắt từ thân cổ thụ mọc hoang trên dẫy núi Tây Côn Lĩnh hùng vĩ, qua bàn tay chế biến điêu luyện của bà con người Dao Cao Bồ, hương vị trà shan tuyết trở nên thơm ngon đến lạ. Để có trà shan tuyết ngon thì phải trải qua ít nhất 4 công đoạn từ sơ chế, chọn lọc, sao khô, vò lên hương… tất cả đều phải làm thủ công một cách tỉ mỉ. Đặc biệt, người dân nơi đây còn sử dụng chính đôi bàn tay của mình để đảo liên tục những búp chè tươi trên chảo lửa, đang bốc khói nghi ngút, suốt hơn 1 giờ đồng hồ cho đến khi từng cọng chè khô, giòn và có thể bẻ gãy được. 

           Trên địa bàn xã hiện có 3 HTX sản xuất, chế biến chè; trong đó có 1 sản phẩm chè Vàng đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao; có Công ty Cổ phần trà Hữu cơ Cao Bồ và 9 cơ sở sản xuất chế biến chè của tư nhân, các cơ sở hoạt động hiệu quả, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. Sản lượng năm 2023 đạt 495 tấn, giá bán chè tươi giá trung bình từ 25 - 40 nghìn đồng/1 kg, thu nhập từ sản phẩm chè toàn xã đạt 12,37 tỷ/ năm. Trong đó tiêu biểu về sản xuất chế biến chè của Cao Bồ phải kể đến là Công ty Cổ phần Trà Hữu Cơ Cao Bồ, có trụ sở nhà máy chế biến Chè quy mô đặt tại thôn Thác Tăng. Công ty được thành lập năm 2017, được UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn giao quản lý vùng nguyên liệu Chè hữu cơ tại Cao Bồ, có trách nhiệm hàng năm thuê tổ chức uy tín của Châu Âu đánh giá chất lượng trà hữu cơ Cao Bồ. Hàng năm sản lượng công ty thu mua ước tính 800 - 1.000 tấn chè tươi của nhân dân xã Cao Bồ, sản xuất thành phẩm hơn 30 loại chè khác nhau như: Trà Phổ nhĩ sống; Phổ Nhĩ chín; Bạch trà mẫu đơn, Hồng trà, trà vàng, trà xanh; trà ống lam; trà Phổ Nhĩ viên; Phổ Nhĩ quýt…đặc biệt gần đây Công ty đã ép các bánh trà có trọng lượng từ vài kg tới hàng chục kg in chữ Phúc, Lộc, Thọ, hình danh lam thắng cảnh để du khách mua về trưng bày, làm quà biếu. Thị trường tiêu thụ Chè Hữu cơ Cao Bồ của Công ty ngày càng đa dạng, mở rộng ra các nước như Đức , Pháp, Cộng hòa Séc, Đài Loan. Hàng năm công ty vẫn tiếp tục phát triển thị trường tại Châu Âu và hướng sang các nước Trung Đông.

            Cùng với những thuận lợi, để tiếp tục phát triển cây chè theo hướng bền vững, Cao Bồ đang đứng trước những thách thức không nhỏ, nhất là nguy cơ thoái hóa một số giống chè truyền thống, chất lượng cây giống chưa bảo đảm trong mở rộng diện tích chè, số ít người dân chưa nhận thức đầy đủ về yêu cầu phát triển chè sạch, chè an toàn; công nghệ chế biến các sản phẩm chè chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Theo đó, để tiếp tục phát huy thế mạnh từ sản xuất chè, UBND xã Cao Bồ tăng cường công tác tuyên truyền đến người dân các thôn trong xã, tích cực tham gia sản xuất, trồng chè có chất lượng, theo hướng canh tác hữu cơ, bền vững. Đồng thời, cán bộ khuyến nông xã chủ động phối hợp với các thôn, bản đảm bảo đủ giống chè đạt chất lượng cho nhu cầu trồng năm 2024. Đảm bảo 100% diện tích chè kinh doanh áp dụng các biện pháp kỹ thuật có hiệu quả trong thâm canh. Hướng dẫn chăm sóc thu hái chè theo đúng quy trình trồng, thâm canh, chăm sóc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, chú trọng khâu bảo quản và vận chuyển nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu tốt phục vụ chế biến. Về lâu dài, cần đẩy mạnh đầu tư, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thâm canh chè, nâng cao chất lượng chè búp tươi, chế biến chè chất lượng, giá trị cao. Tích cực đa dạng hóa sản phẩm, thay đổi mẫu mã, bao bì, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng, tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại để vừa phát triển thị trường trong nước, vừa mở rộng xuất khẩu chè sang những thị trường cao cấp. Qua đó, khai thác tốt các tiềm năng sẵn có, gia tăng giá trị kinh tế của cây chè, giúp bà con nông dân trong xã có điều kiện tăng thu nhập, phát triển đời sống ngay tại quê hương trên cơ sở gắn bó cùng cây chè truyền thống.

          Do mang lại giá trị kinh tế rất cao, nên chè Shan tuyết ở xã Cao Bồ không chỉ bán ở thị trường trong nước mà xuất khẩu rất nhiều. Mỗi năm, xã Cao Bồ xuất khẩu khoảng 200 tấn chè Shan tuyết sang các nước Châu Âu, Châu Á. Phát triển cây chè Shan tuyết đang là hướng đi đúng ở xã Cao Bồ. Qua đó, không chỉ góp phần bảo tồn, giữ gìn nguồn gen quý hiếm của giống chè vùng cao, mà còn góp phần phát triển kinh tế bền vững ở địa phương./.