Khu Bảo tồn thiên nhiên Tây Côn Lĩnh có diện tích 15.012 ha, bao gồm 10 xã thuộc 3 huyện, thành phố gồm xã Lao Chải, Xín Chải, Thanh Thủy, Phương Tiến, Cao Bồ, Quảng Ngần, Thượng Sơn thuộc huyện Vị Xuyên; xã Phương Độ, Phương Thiện của TP.Hà Giang và xã Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì. Theo thống kê của ngành chức năng, nơi đây có 796 loài thực vật đã được ghi nhận, trong đó 54 loài thực vật quý hiếm, chiếm 7% tổng số loài. Trong số này, có 49 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam. Khu bảo tồn còn có 213 loài động vật được ghi nhận, trong đó có 36 loài quý hiếm. 

           Để lên đến đỉnh Tây Côn Lĩnh có nhiều đường, nhưng trong chuyến trải nghiệm lần này nhóm phóng viên huyện Vị Xuyên muốn giới thiệu tới khán giả đường đi tại thôn Lùng Tao, xã Cao Bồ, thôn cách trung tâm huyện khoảng hơn 20km, cách TP.Hà Giang hơn 35 km, là nơi đồng bào dân tộc Dao sinh sống. Được công nhận Làng Văn hóa du lịch cộng đồng từ năm 2009, thôn Lùng Tao hiện có 76 hộ, hơn 400 nhân khẩu, có hơn 10 hộ làm du lịch cộng đồng Homestay. Từ trung tâm thôn Lùng Tao, du khách sẽ di chuyển bằng xe máy trên đường bê tông rất dễ dàng khoảng 7km, đi qua rừng Trà Shan Tuyết Cổ thụ tuổi đời từ hàng chục tới hàng trăm năm tuổi hay rừng thảo quả bạt ngàn hơn 630ha của nhân dân đang vào độ ra hoa vàng óng ả khoe sắc giữa màu xanh bạt ngàn của núi rừng. Theo người dân cho biết khoảng tháng 9 sẽ là mùa thu hoạch thảo quả chín, cùng với Trà Shan Tuyết cổ thụ, thảo quả là loại cây trồng chủ lực phát triển kinh tế chính của bà con vùng cao nơi đây. 

          Hết đường bê tông, du khách sẽ chính thức được trải nghiệm đi bộ hơn 6km giữa cánh rừng nguyên sinh của dãy Tây Côn Lĩnh hùng vĩ, càng lên cao cảnh sắc càng thay đổi đến ngỡ ngàng và mật độ hoa Đỗ Quyên mọc càng dày với nhiều màu sắc như Trắng hồng, Trắng tím, Hồng đậm…Do mọc ở độ cao hơn 2.000m và sống trong môi trường khí hậu khắc nghiệt, độ ẩm cao và có tuổi đời đến hàng trăm năm, những cây hoa Đỗ Quyên cổ thụ dãy Tây Côn Lĩnh với thân cao lớn, già nua, thân mọc đầy rêu phong, vút thẳng lên nền trời, khoe sắc tạo nên cảnh sắc của núi rừng thêm phần lãng mạn. Thu hút tầm mắt, ánh nhìn của bất kỳ du khách nào khi khám phá. Anh Vũ Văn Sáu – Du khách từ Thành phố Hà Nội hào hứng chia sẻ: Tôi rất đam mê du lịch khám phá, qua các trang mạng xã hội, internet và bạn bè giới thiệu tôi đã quyết định đặt tour khám phá đỉnh Tây Côn Lĩnh, cả chặng đường đi tôi thật sự vỡ òa cảm xúc và choáng ngợp trước vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng nơi đây. Nhất là loài hoa Đỗ Quyên cổ thụ đang nở rộ rất đẹp và hấp dẫn. Có thể nói đây sẽ là chuyến đi rất ý nghĩa với tôi, tôi và bạn bè đã chụp lại được rất nhiều khoảng khắc đẹp và hy vọng sẽ sớm đưa gia đình quay lại đây khám phá lần nữa. 

           Càng lên gần tới đỉnh Tây Côn Lĩnh cảnh vật lại càng trở lên hoang sơ hùng vĩ, những cây cổ thụ to lớn, phủ đầy rêu phong vươn mình lên cao chót vót như những cánh tay người khổng lồ đón ánh nắng vàng của mùa hạ, hòa mình vào thiên nhiên du khách sẽ quên hết đi mệt mỏi khi xung quanh là tiếng dế kêu, chim hót vang cả vùng rừng. Lên đến đỉnh Tây Côn Lĩnh du khách có thể check- in với cột mốc với độ cao ghi dấu 2.428m được xây dựng năm 2018, khám phá rừng cổ tích, lên chòi cao để ngắm toàn cảnh dẫy Tây Côn Lĩnh, ngắm hoàng hôn chiều tà hay săn mây, bình minh sáng sớm. Những năm gần đây, cấp ủy chính quyền địa phương đã tập trung quan tâm đầu tư, khai thác tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, trong đó phát huy tiềm năng về du lịch sinh thái khám phá đỉnh Tây Côn Lĩnh, nhờ đó nhân dân trên địa bàn xã đã mạnh dạn đầu tư dịch vụ lưu trú Homestay, thực hiện dẫn Tour lên đỉnh Tây Côn Lĩnh, công việc này mang lại thu nhập khá cho bà con. Do địa hình hiểm trở cho nên Khu bảo tồn còn giữ được những vùng rừng nguyên sinh. Những cánh rừng này đang được lực lượng chức năng, chính quyền địa phương bảo vệ nghiêm ngặt. Bà Lý Thị Hoa – Phó Chủ tịch UBND xã Cao Bồ, Vị Xuyên cho biết: Xã Cao Bồ có lợi thế khi nằm trên dãy Tây Côn Lĩnh, được thiên nhiên ưu đãi ban tặng cho hệ sinh thái rừng đa dạng, phong phú nhất là có rừng chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, thuận lợi trồng cây Thảo quả. Cùng với khai thác tiềm năng lợi thế phát triển du lịch Tây Côn Lĩnh, cấp ủy chính quyền địa phương cũng phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng trong việc bảo tồn nguyên vẹn hệ sinh thái dãy Tây Côn Lĩnh, tuyên truyền quán triệt nhân dân cần bảo vệ rừng, tuân thủ nghiêm các quy định khi dẫn khách khám phá Tây Côn Lĩnh, hạn chế lượng khách tham quan, không xả rác, đốt lửa, tác động tới hệ sinh thái rừng.

          Sau chuyến hành trình khám phá dãy Tây Côn Lĩnh hùng vĩ, du khách còn được hòa mình vào đời sống, khám phá văn hóa, con người, ẩm thực đặc sắc riêng có của bản người Dao Lùng Tao, xã Cao Bồ, tham quan các nếp nhà sàn, nghề trạm khắc Bạc hay thưởng thức ly Trà Shan Tuyết Cổ thụ được sao thủ công bằng tay của người dân nơi đây. Cùng với vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ của núi rừng, cùng lòng mến khách của người dân, tin tưởng rằng khám phá, trải nghiệm đỉnh Tây Côn Lĩnh thực sự là địa điểm không thể bỏ qua đối với những du khách gần xa./.